ईकोनोमिक खबर, काठमाडौं।
अर्थविद् एवं पूर्व राजदूत प्रा. डा. विश्वम्भर प्याकुरेलले कोरोनाको कारण ग्लोबल ईम्प्याक्ट परेको छ। यसबाट नेपालको अर्थतन्त्रमा पनि असर परिहेको बताए।
क्रबार रिपोर्टर्स क्लब नेपालले आयोजना गरेको विशेष साक्षात्कार कार्यक्रममा अर्थविद् एवम् पूर्व राजदूत प्रा. डा. विश्वम्भर प्याकुरेलले विश्वभरि कोरोनाको प्रभाव देखिएकोले यसबाट नेपाललाई पनि असर परिहेको बताए । उनले भने,‘विश्वका १९५ देशमध्ये १२० देशमा कोरोना फैलिसकेको छ ।
चीनपछि ईटालीमा सबैभन्दा धेरै यसले क्षति पुर्याएको छ । कोरोनाको कारण ग्लोबल ईम्प्याक्ट परेको छ । चीन आफैंमा पनि विश्वभरि म्यानुफ्याक्चरिङको हब मानिन्छ । उसले यसमा २० प्रतिशत हिस्सा ओगटेको छ । भारत स्वयम अहिले प्रभावित छ । त्यसैले कोरोनाको कारण अहिले मल्टिपोलार अफेक्ट परेको छ ।’
प्याकुरेलले कोरोनाका कारण कतारले नेपालसहित १४ देशलाई प्रतिबन्ध लगाएको सुनाउँदै यसबाटपनि नेपाललाई ठूलो असर परेको सुनाए । उनले भने,‘अहिलेपनि नेपालमा ५ वटा गल्फ कन्ट्रीबाट ५० प्रतिशत रेमिट्यान्स भित्रिएको छ ।
अहिले पनि ठूलो संख्यामा नेपालीहरु भिसा लिएर र कोही विदामा आएकाहरु जाने तयारीमा थिए । ती सबै अहिले जान नपाउने भएका छन् । कतारबाट मात्रै नेपालमा १८ प्रतिशत रेमिट्यान्स आउने गरेको तथ्यांक छ ।’
एडिबीले पनि नेपालको जिडीपीमा ठूलो ह्रास आउने भनेर आफ्नो रिपोर्ट निकालिसकेको उनले सुनाए । उनले भने,‘एडिबीले अहिलेको अवस्थामा पनि नेपालको जिडिपी २।०४ प्रतिशतले घट्ने आँकलन गरेको छ ।’ उनले डलरको भाउ बढ्दापनि नेपाललाई ठूलो असर पर्ने बताए ।
नेपालले लिएको ऋण डलरमै तिर्नुपर्ने भएकोले यसको नेपाललाई प्रत्यक्ष असर पर्ने उनको तर्क छ । उनले साना तथा मझौला उद्योगलाई समेत सरकारले केही राहत दिनुपर्ने सुझाव दिए । त्यस्तै, पर्यटन क्षेत्रमा पनि सरकारले विशेष ध्यान दिनुपर्ने उनको भनाई छ । ‘स्टार रेटेड होटलहरुले पनि आफ्नो स्टाण्डर्ड मेन्टेन गर्नैपर्छ, क्वालिटीमा कुनै सम्झौता गर्नुहुँदैन् ।’–उनले भने । उनले सरकारले वित्तिय सुधार ल्याउनुपर्नेमा जोड दिए । उनले पुँजीगत खर्च ६ महिनासम्म १५ प्रतिशतपनि खर्च नभएको सुनाउँदै बढाउन समस्या नभएको तर्क गरे ।
उनले अहिलेको अवस्थामा अनगईङ प्रोजेक्ट ९चालु परियोजना० मा थप समय र खर्च लाग्ने भएकोले यी परियोजनामा सरकारले थप लगानी गर्नुपर्नेमा पनि जोड दिए । उनले भने,‘सरकारले खर्च गर्ने कुरामा बढि जोड दिनुपर्छ ।
एक्सप्यान्सन फिस्कल पोलिसीपनि ल्याउने हो कि ?’ अहिलेको अवस्थाको मध्येनजर गर्दै स्वास्थ्य मन्त्रालयलाई केही पैसा पनि दिनुपर्ने उनको भनाई छ । तर, पैसा दिन शशर्त दिनुपर्ने पनि उनको तर्क छ ।
कतिपय राष्ट्रले नियमित बजेट ल्याउने मितिपनि सार्नेबारे तयारी गरेको सुनाउँदै यसतर्फ पनि सरकारले विशेष ध्यान दिनुपर्ने उनको भनाई छ । उनले भने,‘कोरोना भाइरस कहिलेसम्म रहन्छ भन्ने कुरा थाहा छैन्, विश्व स्वास्थ्य संगठनले सतर्कता अपनाउन भनिसकेको छ ।’ सरकारले पर्यो भने आफ्नो ढुकुटीबाट पैसा पनि खर्च गर्न सक्नुपर्ने प्याकुरेलले तर्क गरे ।
विश्व स्वास्थ्य संगठनले पनि आफ्नो आधिकारिक वेबसाईटमा कोरोनाबारे केही कुराहरु राखेकोले त्यसलाई फलो गर्न उनले सुझाए । उनले भने,‘गलत सूचना प्रवाह नगरौं, कतिपयले सरकारी निकायले नै गलत सूचना प्रवाह गरेको देखियो । यसको लागिपनि सरकारले एउटा प्राविधिक समिति गठन गर्नुपर्छ । र, सोहीअनुसार सूचना प्रवाह गरौं ।’ उनले प्रधानमन्त्री कार्यालयमात्रै धेरै अधिकार थुपारेर प्रभावकारी काम नहुने जिकिर गरे । उनले भने,‘भएभरको सबै अधिकार त्यहाँ थुपारेरमात्रै यो मुलुक चल्दैन् ।’
त्यस्तै, उनले हरेक ठाउँमा सरसफाईको अभियान चलाउनुपर्ने पनि धारणा राखे । उनले भने,‘ठाउँ ठाउँमा स्यानीटाईजेशनको व्यवस्था गर्नुपर्छ । फ्रि–मेडिकल सर्भिसको व्यवस्था गर्नुपर्छ । कोरोनाबाट प्रभावितहरुको लागि उपचारमा ध्यान दिउँ, निमोनिया, रुघाखोकी, ज्वरो देखिएपनि उनीहरुलाई समयमै उपचार गर्नुपर्छ । यो काममा सबैले हातमालो गर्नुपर्छ ।’
कार्यक्रममा राष्ट्रिय योजना आयोगका पूर्व उपाध्यक्ष तथा अमेरिकाका लागि पूर्व नेपाली राजदूत डा. शंकर शर्माले कोरोना भाइरस (कोभिड–१९) को कारण नेपालको अर्थतन्त्रमा पनि ठूलो असर परेको सुनाउँदै नेपाल सरकारले महत्वपूर्ण क्षेत्रमा विशेष प्याकेजको घोषणा गर्नुपर्ने बताएका छन् ।
त्यस्तै, कार्यक्रममा अर्थविद् तथा राष्ट्रिय योजना आयोगका पूर्व सदस्य डा. चन्द्रमणि अधिकारीले कोरोना भाइरसको ग्लोबल ईकोनोमीमा ठूलो असर परेको सुनाउँदै नेपालमा पनि यसको प्रभाव परेको सुनाए ।
-1732059515.jpeg)
-1732059515.jpeg)
